Thoát vị đĩa đệm là dạng đặc biệt của bệnh thoái hóa đĩa đệm, thuộc nhóm bệnh lý hư xương sụn cột sống. Đây là căn bệnh khá phổ biến, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới, với tỷ lệ mắc chiếm khoảng 1% dân số. Trong số đó, 10 – 12% trường hợp cần can thiệp phẫu thuật. Bệnh có thể xuất hiện ở nhiều độ tuổi khác nhau nhưng thường gặp nhất ở nhóm người trong độ tuổi lao động từ 20 đến 50. Đáng chú ý, xu hướng lồi đĩa đệm đang ngày càng trẻ hóa và có dấu hiệu gia tăng nhanh chóng trong những năm gần đây.
Thông tin chung về bệnh lý thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng phần nhân nhầy bên trong đĩa đệm bị thoát ra ngoài do bao xơ bao quanh bị rách hoặc nứt. Khi đó, phần nhân nhầy chèn ép lên rễ thần kinh hoặc tủy sống, gây ra các triệu chứng như đau nhức, tê bì và hạn chế vận động. Bệnh thường xuất hiện ở cột sống thắt lưng hoặc cột sống cổ, làm ảnh hưởng đáng kể đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống của người mắc bệnh lý.
Về cấu trúc, đĩa đệm nằm giữa hai đốt sống liền kề, đóng vai trò như “bộ giảm xóc” của cột sống. Mỗi đĩa đệm gồm hai phần: bao xơ, phần trung tâm mềm, có tính đàn hồi cao. Nhờ đó, đĩa đệm giúp cột sống di chuyển linh hoạt, giảm áp lực khi cơ thể vận động. Tuy nhiên, khi đĩa đệm bị thoái hóa hoặc tổn thương, khả năng đàn hồi giảm, dẫn đến đau mỏi, cứng cơ và nhiều vấn đề nghiêm trọng khác về cột sống.
Theo thống kê, hơn 2% dân số mỗi năm mắc thoát vị khu vực đĩa đệm. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây đau cổ vai gáy lan xuống tay hoặc đau thắt lưng lan xuống chân. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào dọc theo cột sống, nhưng thường gặp nhất là ở vùng cổ và vùng thắt lưng.
Dấu hiệu của thoát vị đĩa đệm và cách tự nhận biết tại nhà
Bệnh lý lồi đĩa đệm có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cột sống. Tuy nhiên, các khu vực thường bị ảnh hưởng nhất là cột sống cổ, cột sống thắt lưng và vùng mông. Đây là nơi chịu nhiều áp lực và dễ tổn thương do vận động, tư thế sai hoặc thoái hóa theo thời gian.
Thoát vị cột sống cổ
Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là tình trạng nhân nhầy đĩa đệm bị lệch ra khỏi vị trí bình thường, chèn ép vào rễ thần kinh hoặc tủy sống, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu. Một số dấu hiệu thường gặp khi mắc thoát vị cột sống cổ gồm:
- Đau và cứng vùng cổ, vai gáy, cơn đau có thể lan từ gáy xuống hai cánh tay.
- Tê bì hoặc châm chích dọc theo cánh tay, bàn tay và ngón tay, đặc biệt khi làm việc lâu ở một tư thế.
- Đau tăng khi thay đổi tư thế đầu đột ngột hoặc giữ đầu cố định quá lâu; tay có thể vận động kém linh hoạt.
- Một số người còn có cảm giác đau đầu, chóng mặt, do ảnh hưởng đến hệ mạch và thần kinh vùng cổ.
Thoát vị cột sống thắt lưng
Đây là dạng thoát vị đĩa đệm phổ biến nhất, thường gặp ở người phải mang vác nặng hoặc ngồi lâu. Dấu hiệu của thoát vị địa điệm lưng điển hình gồm:
- Đau đột ngột và dữ dội vùng thắt lưng, khiến cơ lưng co cứng, có thể đau một bên hoặc cả hai bên.
- Đau lan dọc dây thần kinh tọa – từ thắt lưng xuống mông, mặt sau đùi, bắp chân và bàn chân.
- Cơn đau tăng khi ho, hắt hơi, rặn hoặc thay đổi tư thế, người bệnh thường nghiêng người về bên ít đau để giảm áp lực.
- Tê bì, cảm giác kiến bò hoặc yếu cơ ở chi dưới, ảnh hưởng đến khả năng vận động.
Thoát vị đĩa đệm mông (L5 – S1)
Thoát vị địa đệm mông tại vị trí đốt sống thắt lưng cùng (L5 – S1) thường được gọi là lồi đĩa đệm mông. Bệnh có thể biểu hiện qua:
- Đau vùng thắt lưng cùng, cơn đau lan dọc theo đường đi của dây thần kinh xuống mông, mặt sau đùi, cẳng chân và bàn chân.
- Biến dạng cột sống, chẳng hạn như vẹo, cong hoặc mất đường cong sinh lý, thậm chí trượt đốt sống.
- Hạn chế vận động cột sống, người bệnh gặp khó khăn khi cúi, xoay hoặc nghiêng người do đau.
- Rối loạn cảm giác ở chân, tê bì, châm chích hoặc mất cảm giác khi bệnh tiến triển nặng.
Biến chứng đĩa đệm bị chèn ép có nguy hiểm như “lời đồn”
Thoát vị đĩa đệm là bệnh lý nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tình trạng này không chỉ gây đau nhức, tê bì, yếu cơ và hạn chế vận động, mà còn có thể dẫn đến chèn ép dây thần kinh, gây rối loạn cảm giác, mất kiểm soát tiểu tiện, teo cơ và thậm chí liệt khi ống sống bị hẹp.
Nếu không được điều trị đúng cách, thoát vị đĩa đệm có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như:
- Chèn ép tủy sống: Gây rối loạn vận động, mất cảm giác hoặc thậm chí mất khả năng đi lại.
- Hẹp ống sống: Khi nhân nhầy thoát ra khỏi bao xơ và lấn vào ống sống, gây đau dữ dội vùng cổ hoặc thắt lưng.
- Thiếu máu não: Do đĩa đệm chèn ép mạch máu, làm giảm lưu lượng máu lên não, dẫn đến hoa mắt, chóng mặt.
- Rối loạn thần kinh thực vật: Người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng như ù tai, mờ mắt, đau ngực, huyết áp giảm hoặc mất ổn định.
- Tàn phế: Trong trường hợp nặng, tủy sống bị tổn thương nghiêm trọng có thể khiến người bệnh mất khả năng vận động vĩnh viễn.
Ngoài ra những câu hỏi liên quan đến biến chứng của bệnh lý ngày, nhiều người còn thắc mắc liệu bị thoát vị đĩa đệm có nên đi bộ không? Câu trả lời là vẫn có thể đi bộ được và đây còn là một hoạt động rất tốt để cải thiện các triệu chứng của bệnh. Như vậy, thoát vị đĩa đệm có đi bộ được không thì vẫn có thể được nhưng việc đi bộ cần được thực hiện đúng cách và điều độ.
Ngược lại, vậy thoát vị đĩa đệm có nên nằm nhiều không? Bác sĩ khuyến cáo người bị thoát vị đĩa đệm không nên nằm quá nhiều mà cần duy trì sự cân bằng giữa nghỉ ngơi và vận động hợp lý. Nhiều người lầm tưởng rằng nằm nghỉ tuyệt đối sẽ giúp đĩa đệm hồi phục, nhưng thực tế việc này lại có thể gây ra nhiều tác hại.
Phương pháp điều trị lệch địa đệm từ bác sĩ chuyên khoa
Hiện nay, hai phương pháp điều trị chính cho thoát vị đĩa đệm là điều trị bảo tồn và phẫu thuật. Dựa trên mức độ tổn thương đĩa đệm, ảnh hưởng đến sinh hoạt, lao động cũng như nguyện vọng của người bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị phù hợp nhất.
Điều trị bằng thuốc
Trong giai đoạn đầu, bác sĩ thường chỉ định thuốc giảm đau, chống viêm hoặc giãn cơ nhằm cải thiện triệu chứng thoát vị đĩa đệm. Các nhóm thuốc thường dùng bao gồm acetaminophen, thuốc chống viêm không steroid (NSAID), corticosteroid hoặc thuốc giảm đau thần kinh.
Lưu ý, người mắc bệnh không nên tự ý sử dụng hoặc lạm dụng thuốc, vì có thể gặp tác dụng phụ nghiêm trọng như chóng mặt, buồn nôn, dị ứng, viêm loét dạ dày, suy giảm chức năng gan thận hoặc loãng xương. Việc dùng thuốc cần được chỉ định và theo dõi bởi bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả điều trị tối ưu.
Vật lý trị liệu
Song song với việc dùng thuốc, vật lý trị liệu là phương pháp quan trọng giúp giảm đau, cải thiện vận động và ngăn ngừa chèn ép dây thần kinh, lệch đĩa đệm. Dưới sự hướng dẫn của chuyên viên vật lý trị liệu có chuyên môn, người bệnh sẽ được hướng dẫn các bài tập đúng kỹ thuật, giúp điều chỉnh tư thế sai và phục hồi chức năng cột sống.
Tại Rowanto, bạn có thể tham khảo các dòng máy trị liệu hỗ trợ trị liệu thoát vị địa đệm bao gồm: Rowanto D09 PLUS, Rowanto D10 PLUS, Rowanto Ultra Mobility D11 Max và Rowanto Smart Control D12 Pro.
- Rowanto D09 PLUS: Cơ chế kéo giãn thủ công bằng tay quay, hỗ trợ giảm đau, cải thiện tư thế, thư giãn cơ bắp và thiết kế nhỏ gọn, dễ sử dụng, phù hợp nhiều đối tượng.
- Rowanto D10 PLUS: Cơ chế máy kéo giãn cơ học linh hoạt bằng tay quay, khóa cổ chân chắc chắn, đệm êm ái, khung thép bền bỉ. Giúp giảm đau mỏi, cải thiện tư thế và hỗ trợ phát triển chiều cao.
- Rowanto Ultra Mobility D11 Max: Hệ thống máy kéo giãn cột sống tự động bằng motor điện, dễ dàng điều chỉnh lực kéo và thời gian trị liệu. Đạt chuẩn châu Âu, phù hợp cho người bị đau lưng, thoát vị đĩa đệm.
- Rowanto Smart Control D12 Pro: Dòng máy kéo giãn điện tử thông minh cao cấp, trang bị điều khiển cầm tay tiện lợi, vận hành tự động. Giúp giảm đau lưng, cải thiện tư thế và chăm sóc cột sống toàn diện.
Phương pháp phẫu thuật điều trị thoát vị đĩa đệm
Khi điều trị nội khoa không còn hiệu quả, phẫu thuật có thể được bác sĩ cân nhắc. Một số phương pháp phổ biến được nhiều bác sĩ chuyên ngành áp dụng gồm:
- Mổ hở truyền thống điều trị thoát vị địa đệm.
- Mổ nội soi lấy nhân thoát vị.
- Tiêu hủy nhân nhầy bằng enzyme chymopapain.
- Đĩa đệm nhân tạo.
Tuy nhiên, các phương pháp phẫu thuật vẫn tiềm ẩn rủi ro, bao gồm nhiễm trùng, dị ứng thuốc, tổn thương dây thần kinh, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng nếu không được thực hiện tại cơ sở uy tín.
Kết luận
Thoát vị đĩa đệm là bệnh lý khó tự hồi phục nếu không được can thiệp và hỗ trợ điều trị kịp thời. Việc chủ quan hoặc để bệnh tiến triển lâu ngày có thể làm tổn thương nghiêm trọng cột sống, thậm chí dẫn đến nguy cơ tàn phế. Do đó, mỗi người cần chủ động lắng nghe cơ thể, phát hiện sớm dấu hiệu bất thường và áp dụng phương pháp hỗ trợ điều trị phù hợp. Điều này không chỉ giúp rút ngắn thời gian phục hồi, mà còn ngăn ngừa hiệu quả các biến chứng nguy hiểm do lồi đĩa đệm gây ra.
